Đọc tin tức về vụ một người lái taxi gây tai nạn đụng phải một đôi nam nữ giữa đêm khuya đang rộ lên trên mặt báo gần đây. Bên cạnh những lời thương cảm về cái chết thương tâm của cô gái trẻ sau vụ tai nạn thì cộng đồng càng tỏ ra phẫn nộ hơn vì nhiều người, kể cả tài xế đã dửng dưng bỏ mặc hai người bị nạn ở đó và bỏ đi.

Bỏ qua việc đúng sai thì câu chuyện này làm mình nhớ tới một lỗi tư duy mà mình đã từng được đọc là Omission Bias. Mình chưa biết dịch tiếng Việt cho thuật ngữ này như thế nào, nên tạm thời sẽ dùng thuật ngữ tiếng Anh cho nó.

Giả sử có hai tình huống A và B đều dẫn đến chết người. Trong tình huống A, một người cố ý sát hại một người khác. Còn trong tình huống B thì tương tự với hành vi những người dân đã bàng quang ở câu chuyện trên, thấy chết mà dửng dưng, không cứu. Và Omission Bias chính là ám chỉ trạng thái tâm lý của chúng ta có khuynh hướng xem nhẹ tính nghiêm trọng của việc “không hành động”. Trong thâm tâm mỗi người, nếu ta vô tình rơi vào tình huống thấy chết mà không cứu, thì lương tâm vẫn sẽ cảm thấy nhẹ nhàng hơn là ta cầm dao đi giết một ai đó.

Nhưng mà liệu có thực sự “nhẹ nhàng” hơn hay không khi kết quả cuối cùng vẫn là một sinh mạng bị tước đi? Có khác biệt nhiều không khi chỉ cần một cú điện thoại gọi cho bệnh viện là chúng ta đã góp phần nâng cao xác suất sống của người bị nạn, và con người ta vẫn chọn đứng nhìn?